1. Đặt vấn đề
Học tập lý luận chính trị trong đội ngũ cán bộ, đảng viên là nhiệm vụ chiến lược, góp phần tạo nền tảng tư tưởng của Đảng vững chắc, tăng cường niềm tin, ý chí và bản lĩnh chính trị cho mỗi cán bộ, đảng viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong Đảng ai cũng phải hiểu, phải theo chủ nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam”[1]; “Không hiểu lý luận thì như người mù đi đêm”.[2]
Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, việc rèn luyện tinh thần tự lực, tự cường và đoàn kết trong tập thể không chỉ là yêu cầu học tập mà còn là cơ sở để hình thành đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng và tác phong công vụ chuẩn mực.
2. Cơ sở tư tưởng - lý luận về tinh thần tự lực, tự cường và đoàn kết
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tự lực, tự cường là phẩm chất cách mạng cơ bản của người cán bộ, đảng viên. Người khẳng định tại Lễ Tốt nghiệp Khóa học thứ tư Trường Quân chính Việt Nam: “Các anh em ở đây, ta sẽ là các cán bộ tất cả. Vậy cần phải nhớ đến những đức tính mà đã là cán bộ cần phải có:
(1). Không tự kiêu, không có cái bệnh làm "quan cách mạng".
(2). Phải siêng năng: siêng nghe, siêng thấy, siêng đi, siêng nghĩ, siêng nói, siêng làm.
(3). Cầu tiến bộ luôn luôn, không lúc nào ngừng nghiên cứu, tự luyện, sửa chữa những khuyết điểm.
(4). Trung thành với mục đích cách mạng: Giữ cho nước nhà được độc lập, nòi giống được tự do.
Người chỉ rõ việc học tập lý luận không phải chỉ thuộc lòng từng câu, từng chữ mà phải nắm vững bản chất cách mạng và tính biện chứng khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin để vận dụng và giải quyết đúng đắn các vấn đề trong quá trình công tác.
Người phê phán những biểu hiện lệch lạc, như: chỉ coi trọng kinh nghiệm mà xem thường lý luận hoặc chỉ coi trọng lý luận mà xem nhẹ kinh nghiệm và căn dặn: học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ với thực tiễn; thao trường, bãi tập gắn với chiến trường, không lý thuyết suông, giáo điều sách vở.
“Muốn người ta giúp cho, trước hết mình phải tự giúp lấy mình” là một trong những lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được trích từ bài báo "Tăng gia sản xuất, Tăng gia tiết kiệm, Tự lực cánh sinh" nhấn mạnh tầm quan trọng của sự độc lập, tự chủ và tự lực cánh sinh trong sự nghiệp xây dựng và phát triển, đồng thời là điều kiện tiên quyết để nhận được sự ủng hộ và giúp đỡ từ bên ngoài một cách hiệu quả và vững bền. Cùng với đó, đoàn kết là nguồn sức mạnh vô địch của cách mạng Việt Nam – “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; thành công, thành công, đại thành công.”[3]
Với học viên trung cấp lý luận chính trị, tự lực, tự cường thể hiện ở ý chí vươn lên, chủ động học tập, nghiên cứu, tự rèn luyện, không trông chờ, ỷ lại. Đoàn kết thể hiện ở tinh thần đồng chí, đồng đội, hỗ trợ lẫn nhau trong học tập và đời sống, cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ chung của tập thể khóa học. Hai phẩm chất này vừa là nền tảng đạo đức, vừa là tiêu chí đánh giá bản lĩnh chính trị và năng lực công tác của người cán bộ, đảng viên trong tương lai.
3. Liên hệ thực tiễn với tập thể học viên Trung cấp lý luận chính trị khóa học B57
Khóa học B57 Trung cấp lý luận chính trị hiện có 78 học viên, đến từ nhiều ngành, lĩnh vực và cấp hành chính khác nhau, tạo nên một tập thể đa dạng về ngành nghề, và môi trường học tập đa chiều. Sự phong phú đó giúp học viên có điều kiện trao đổi, chia sẽ kinh nghiệm thực tiễn. Tuy nhiên, cũng đặt ra các yêu cầu cao hơn trong rèn luyện tinh thần tự lực, tự cường và đoàn kết tập thể từ những khác biệt về lĩnh vực công tác, tuổi đời, trình độ và kinh nghiệm làm việc.
Qua quá trình hơn 1 năm học tập tại Trường Chính trị tỉnh Đồng Tháp, tập thể học viên lớp B57 nhận thức rằng Nhà trường đã thực hiện đào tạo kiến thức lý luận chính trị vừa kết hợp giữa cung cấp kiến thức có tính hệ thống, chuyên sâu, cập nhật chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng, vừa định hướng, phát triển năng lực tư duy lý luận, vận dụng kiến thức lý luận giải quyết những vấn đề đặt ra trong lãnh đạo, quản lý đơn vị cụ thể. Từ kiến thức lý luận chính trị được trang bị đã mang lại cho mỗi học viên nhiều kết quả, làm hành trang để vận dụng vào phát triển năng lực bản thân. Cụ thể như sau:
Thứ nhất, nâng cao năng lực tư duy và kỹ năng bản thân, phát huy đổi mới sáng tạo trong thực tiễn công tác.
Thứ hai, hình thành phương pháp luận khoa học, giúp tránh lối mòn, bảo thủ, đồng thời nuôi dưỡng tinh thần học hỏi, rèn luyện để vượt qua khó khăn.
Thứ ba, thấm nhuần trách nhiệm nêu gương, gắn học tập lý luận với khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí tự cường và khát vọng cống hiến.
Thứ tư, xây dựng tác phong làm việc khoa học, ý thức kỷ luật, học tập phong cách Hồ Chí Minh để góp phần nâng cao hiệu quả công tác.
Thứ năm, đặc biệt đề cao tinh thần đoàn kết, gắn bó trong tập thể học viên. Mỗi cá nhân vừa nỗ lực học tập, vừa biết chia sẻ, hỗ trợ, tôn trọng và lắng nghe đồng chí của mình. Đoàn kết đã trở thành “chất keo” gắn kết tập thể, giúp khắc phục sự khác biệt về ngành nghề, tuổi đời, kinh nghiệm, biến khó khăn thành động lực cùng tiến bộ.
Qua quá trình học tập tại Trường Chính trị tỉnh Đồng Tháp, bản thân mỗi học viên đều xác định cho bản thân động cơ học tập đúng đắn, thái độ học tập nghiêm túc với tinh thần cầu thị, tích cực tham gia và đều đạt các thành tích cao trong các hoạt động tập thể, đoàn thể. Nhiều đồng chí chủ động nghiên cứu, chia sẽ kinh nghiệm công tác; tích cực tham gia các buổi thảo luận chuyên đề; các tình huống trong học tập thông qua các hoạt động nhóm; chủ động đặt câu hỏi, tích cực thảo luận, đóng góp ý kiến, tự trao dồi thêm kiến thức và phê bình một cách thẳng thắn nhưng luôn mang tính xây dựng, có căn cứ và mục đích làm cho vấn đề tốt hơn đã giúp các buổi học tập lý luận thêm sinh động, gắn lý luận với thực tiễn. Mỗi học viên đã luôn phát huy năng lực, vận dụng tốt kiến thức đã học và hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Tuy vậy, vẫn còn một số ít trường hợp chưa phát huy hết tinh thần tự học, còn ỷ lại vào tài liệu hoặc phụ thuộc vào thuyết giảng của giảng viên; hoạt động trao đổi nhóm đôi khi chưa đồng đều, tính chủ động trong đoàn kết hỗ trợ lẫn nhau còn hạn chế. Điều đó đòi hỏi tập thể khóa học phải tiếp tục củng cố nhận thức, phát huy nội lực, xây dựng môi trường học tập đoàn kết, kỷ cương, tương trợ, để mỗi học viên vừa là người học, vừa là người thầy của chính mình và đồng chí mình.
4. Một số giải pháp nâng cao chất lượng học tập lý luận chính trị
Một là, quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, nâng cao nhận thức chính trị và ý thức tự rèn luyện, trách nhiệm, kỷ cương, đoàn kết, tương trợ
Quá trình học tập, rèn luyện, tập thể lớp Trung cấp lý luận chính trị Khóa B57 nhận thức cần thường xuyên học tập, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về tự học, tự rèn, về đoàn kết và tinh thần trách nhiệm của cán bộ, đảng viên. Mỗi học viên phải xác định rõ động cơ học tập đúng đắn, nâng cao bản lĩnh chính trị, gắn việc học lý luận với tu dưỡng đạo đức, lối sống, thực hành phong cách nêu gương. Việc duy trì kỷ cương lớp học, tinh thần trách nhiệm cá nhân và sự tương trợ giữa các học viên là nền tảng để hình thành tập thể đoàn kết, chủ động, sáng tạo, góp phần nâng cao chất lượng chung của khóa học.
Để đạt được mục tiêu đó phải thông qua từng giai đoạn cụ thể, mục tiêu yêu cầu cụ thể trong từng học phần, đó là quá trình người học từng bước xác định và làm chủ nhận thức, phát triển trí tuệ; kết hợp với việc rèn luyện nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức của mình.
Hai là, đề xuất xem xét chú trọng cải tiến nội dung chương trình đào tạo trung cấp lý luận chính trị
Học viên các khóa trung cấp lý luận chính trị cần hiểu rõ vai trò, trách nhiệm của học viên khi tham gia khóa học. Học viên có thể chủ động kiến nghị bổ sung các chuyên đề cấp thiết như chuyển đổi số trong quản lý hành chính, hoặc xử lý các tình huống thực tiễn ở cơ sở nơi học viên đang công tác.
Việc đổi mới chương trình đào tạo theo hướng tích hợp, thiết thực, giảm lý thuyết nặng nề, tăng tính ứng dụng thực tiễn góp phần tạo bước đột phá trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tổng kết thực tiễn, và vượt các chỉ tiêu để sớm trở thành trường chính trị chuẩn 2 ở giai đoạn tiếp theo, đồng thời góp phần nâng cao năng lực học viên cũng như đội ngũ cán bộ, đảng viên chính quyền hai cấp của Tỉnh.
Ba là, tiếp tục phát huy những thành quả trong xây dựng văn hóa học tập chính trị lành mạnh, dân chủ, kỷ cương
Đội ngũ giảng viên, chủ thể giữ vai trò then chốt trong việc truyền cảm hứng, định hướng và nêu gương tự học, tự tu dưỡng, góp phần hình thành động lực phấn đấu trong mỗi học viên. Tấm gương tự học suốt đời của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nay và mãi về sau vẫn còn nguyên giá trị. Do đó, Trường Chính trị Đồng Tháp cần tiếp tục phát huy hơn nữa vai trò nêu gương của đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý - những người “truyền lửa” tinh thần học tập, tự rèn cho học viên.
Đối với tập thể học viên, cần có được môi trường học tập “vừa nghiêm - vừa thân”: nghiêm trong kỷ luật, thân trong đồng chí; đoàn kết, dân chủ, tôn trọng và hỗ trợ lẫn nhau trong học tập, rèn luyện. Mỗi học viên không chỉ là người học mà còn là chủ thể kiến tạo văn hóa lớp học, góp phần xây dựng hình ảnh người cán bộ lý luận chính trị có bản lĩnh, đạo đức, phong cách và năng lực thực tiễn - đúng với tinh thần của Trường Trường Chính trị Đồng Tháp đạt chuẩn mức 2 đang hướng đến trong thời gian tới. Riêng đối với tập thể học viên phải xây dựng môi trường học tập “vừa nghiêm - vừa thân”: nghiêm trong kỷ luật, thân trong đồng chí; dân chủ, tôn trọng, đoàn kết, giúp nhau tiến bộ.
Bốn là, nghiên cứu đẩy mạnh hình thức tự học và hỗ trợ lẫn nhau.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Quyết tâm không phải ở hội trường, ở lời nói, mà phải quyết tâm trong công tác, trong hành động”. Lời dạy ấy là kim chỉ nam để mỗi học viên trung cấp lý luận chính trị phấn đấu vận dụng tri thức thành hành động, rèn luyện trở thành những cán bộ vừa “hồng” vừa “chuyên”, đóng góp cho nhiệm vụ chung trong công tác xây dựng Trường Chính trị Đồng Tháp đạt chuẩn mức 2.
Do đó, Nhà trường cần quan tâm xây dựng chương trình, nội dung đào tạo dựa trên cơ sở linh hoạt, mềm dẻo, cập nhật kịp thời những tri thức mới, hài hòa giữa khung giáo trình giảng dạy gắn với yêu cầu hội nhập và thực tiễn công tác của học viên. Quan tâm xây dựng kho học liệu điện tử, phát triển nguồn tài liệu học tập trực tuyến, khuyến khích học viên chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu, thảo luận học thuật, nhằm rèn luyện khả năng độc lập, sáng tạo trong tiếp nhận tri thức và từng bước hình thành cộng đồng học tập lý luận chính trị chủ động và tích cực.
Năm là, gắn học với hành, lý luận với thực tiễn công tác
Sau các buổi học, học viên kiểm nghiệm tri thức lý luận, rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng kết thực tiễn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tại cơ quan đơn vị của học viên đang công tác. Theo đó, Nhà trường cũng cần tổ chức thường xuyên hơn các hoạt động học tập gắn với thực tế: tổ chức các khóa nghiên cứu thực tế tại cơ sở, tổ chức tọa đàm thực tiễn mở rộng, lồng ghép vào các học phần phù hợp. Đây không chỉ là dịp để học viên kiểm nghiệm tri thức lý luận mà còn là cơ hội rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng kết thực tiễn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tại cơ quan đơn vị của học viên đang công tác.
5. Kết luận
Mỗi học viên Lớp Trung cấp lý luận chính trị Khóa B57 nhận thức sâu sắc rằng: được học tập và nghiên cứu tại Trường Chính trị tỉnh Đồng Tháp là niềm vinh dự và cũng là trách nhiệm lớn lao của mỗi học viên. Vì vậy, từng học viên phải chủ động học tập, nghiên cứu, nắm vững lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và phương pháp khoa học cách mạng để trau dồi bản lĩnh chính trị, năng lực thực tiễn. Mỗi học viên cần xem mỗi bài học, mỗi chuyên đề là hành trang quý báu để hoàn thiện phương pháp, bản lĩnh công tác và phong cách làm việc của của mình.
Sau khi hoàn thành chương trình khóa học, Mỗi học viên Lớp Trung cấp lý luận chính trị Khóa B57 quyết tâm vận dụng nhuần nhuyễn những tri thức đã được trang bị; đồng thời không ngừng tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, nâng cao phẩm chất chính trị và năng lực công tác, phấn đấu trở thành những cán bộ, đảng viên vừa “hồng” vừa “chuyên”, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức Đảng và hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền các cấp trong tỉnh Đồng Tháp trong bối cảnh mới.
[1]Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 309
[2]Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 313
[3]Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t.13, tr.119