Asset-Herausgeber

null Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay

Chi tiết bài viết Bài viết

Giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay

ThS. Lê Nguyễn Tuyết Lộc

Khoa Lý luận cơ sở

Đặt vấn đề

Trong thời đại toàn cầu hóa và sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin, thế hệ trẻ Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức to lớn. Một mặt, họ được tiếp cận với nguồn tri thức vô tận, mở rộng tầm nhìn và phát triển kỹ năng. Mặt khác, họ cũng phải đối mặt với những tác động tiêu cực từ văn hóa ngoại lai, sự lan truyền của thông tin sai lệch và lối sống thực dụng. Trong bối cảnh đó, việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên trở nên vô cùng quan trọng. Đây không chỉ là nhiệm vụ của gia đình và nhà trường, mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Chúng ta cần xây dựng một hệ thống giáo dục toàn diện, kết hợp giữa giáo dục truyền thống và hiện đại, giúp thanh niên hình thành nhân cách tốt đẹp, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng. Đồng thời, cần tạo ra một môi trường lành mạnh, khuyến khích thanh niên tham gia vào các hoạt động xã hội, phát huy tinh thần sáng tạo và cống hiến cho đất nước.

Thực trạng giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên hiện nay

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt niềm tin và kỳ vọng lớn lao vào thế hệ trẻ, coi thanh niên là lực lượng nòng cốt, là tương lai của đất nước. Đánh giá về vai trò của thanh niên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh: “Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà” [3, tr.216.]. Tư tưởng này được thể hiện xuyên suốt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Người và được khẳng định mạnh mẽ trong Di chúc. Người khẳng định: “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”; “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết” [4, tr.622]. Đảng và Nhân dân ta luôn đặt niềm tin và kỳ vọng lớn lao vào thanh nhiên, xác định thế hệ trẻ là lực lượng xung kích cách mạng, là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước.

Tiếp nối truyền thống đó, Đảng ta trong thời kỳ mới tiếp tục coi trọng việc bồi dưỡng, giáo dục thanh niên về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, lòng yêu nước và khát vọng cống hiến. Trong Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương khóa X khẳng định: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng Chủ nghĩa xã hội” [1. tr.41]. Chính vì vậy, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã không ngừng đổi mới phương thức giáo dục, ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới, lan tỏa thông tin tích cực, tổ chức các phong trào hành động cách mạng thiết thực và rèn luyện các phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư”, giúp thanh niên trở thành những người có đạo đức trong sáng, lối sống lành mạnh.

Nhờ đó, nhận thức và hành động của thanh niên ngày càng được nâng cao, thể hiện qua việc học tập, nghiên cứu lý luận chính trị, tham gia các hoạt động tình nguyện, sáng tạo, bảo vệ Tổ quốc, khởi nghiệp và lập nghiệp. Gần 40 năm đổi mới, thanh niên Việt Nam đã khẳng định được bản lĩnh, sức trẻ, tinh thần năng động, sáng tạo, góp phần quan trọng vào sự phát triển của đất nước.

Trước hết, không thể phủ nhận sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước và các tổ chức đoàn thể đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên. Nhiều chương trình, kế hoạch đã được triển khai, nhiều hình thức giáo dục đa dạng, phong phú được áp dụng, từ các buổi học chính trị, các hoạt động ngoại khóa, đến việc sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại. Nhờ đó, nhận thức chính trị, tư tưởng của thanh niên từng bước được nâng cao. Đặc biệt, sự xuất hiện của nhiều tấm gương thanh niên tiêu biểu, có lý tưởng cách mạng cao đẹp, đã lan tỏa những giá trị tích cực, khơi dậy tinh thần yêu nước, ý chí cống hiến trong cộng đồng.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, chúng ta cũng phải thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế và thách thức. Một bộ phận thanh niên hiện nay có biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Họ chạy theo lối sống thực dụng, ích kỷ, coi trọng giá trị vật chất hơn giá trị tinh thần. Sự tác động của các thế lực thù địch, các thông tin xấu độc trên mạng xã hội cũng gây ảnh hưởng tiêu cực đến tư tưởng, nhận thức của thanh niên. Không ít bạn trẻ bị lôi kéo vào các hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước, hoặc bị tiêm nhiễm những tư tưởng lệch lạc, sai trái.

Một thách thức khác là công tác giáo dục lý tưởng cách mạng ở một số nơi còn mang tính hình thức, chưa thực sự hiệu quả. Nội dung giáo dục chưa thực sự hấp dẫn, phương pháp giáo dục chưa phù hợp với đặc điểm tâm lý, lứa tuổi của thanh niên. Nhiều buổi học chính trị trở nên khô khan, nhàm chán, khiến thanh niên không hứng thú tham gia. Các hoạt động ngoại khóa, các phong trào thi đua cũng chưa thực sự tạo được sức lan tỏa, chưa thu hút được đông đảo thanh niên tham gia.

Sự thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cho công tác giáo dục lý tưởng cách mạng. Những giá trị truyền thống có phần bị mai một, các bạn trẻ tiếp xúc với nhiều luồng văn hóa khác nhau, dẫn đến sự phân vân, dao động trong việc xác định lý tưởng sống. Nhiều bạn trẻ không biết mình muốn gì, sống vì điều gì, dễ bị lạc lối trong cuộc sống.

Giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh niên

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đề ra yêu cầu phải “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên” [2, tr.72]. Để nâng cao hiệu quả giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, khơi dậy khát vọng thanh niên xung kích, sáng tạo, khởi nghiệp trong tình hình mới cần thực hiện đồng bộ các giải pháp là vô cùng cần thiết.

Trong đó, việc tăng cường giáo dục lý luận chính trị, tư tưởng Hồ Chí Minh đóng vai trò then chốt. Cần đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục lý luận chính trị, sao cho phù hợp với đặc điểm tâm lý, lứa tuổi của thanh niên. Thay vì những bài giảng khô khan, nặng tính lý thuyết, nên chú trọng sử dụng các hình thức giáo dục trực quan, sinh động, gắn lý luận với thực tiễn. Đồng thời, cần tăng cường giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, đặc biệt là tư tưởng về độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, về đạo đức cách mạng, giúp thanh niên hiểu rõ hơn về giá trị của lý tưởng cách mạng và con đường phát triển của đất nước.

Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc cũng là một giải pháp quan trọng. Cần tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa dân tộc một cách sinh động, hấp dẫn, tạo sự hứng thú cho thanh niên. Các chuyến tham quan di tích lịch sử, bảo tàng, các buổi giao lưu với nhân chứng lịch sử, các hoạt động văn hóa, nghệ thuật mang đậm bản sắc dân tộc sẽ giúp thanh niên hiểu rõ hơn về cội nguồn, về truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của cha ông. Đồng thời, cần phát huy vai trò của các di tích lịch sử, văn hóa, các bảo tàng trong việc giáo dục truyền thống cho thanh niên, biến chúng trở thành những địa điểm giáo dục lý tưởng, thu hút đông đảo thanh niên tham gia.

Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh cũng là một yếu tố không thể thiếu. Cần tăng cường quản lý, kiểm soát các hoạt động văn hóa, thông tin, truyền thông, ngăn chặn sự xâm nhập của các sản phẩm văn hóa độc hại, ảnh hưởng tiêu cực đến tư tưởng, lối sống của thanh niên. Đồng thời, cần khuyến khích, tạo điều kiện cho thanh niên tham gia các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao lành mạnh, giúp họ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.

Phát huy vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là một giải pháp then chốt. Đoàn cần đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, thu hút đông đảo thanh niên tham gia, tạo môi trường cho thanh niên rèn luyện, cống hiến. Các phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động tình nguyện, vì cộng đồng sẽ giúp thanh niên phát huy tinh thần xung kích, sáng tạo, đóng góp sức trẻ vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, Đoàn cần phát huy vai trò trong việc nắm bắt, định hướng dư luận xã hội trong thanh niên, giúp họ phân biệt đúng sai, tránh bị lôi kéo vào các hoạt động tiêu cực.

Tăng cường sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội là một giải pháp mang tính tổng thể. Gia đình cần quan tâm, giáo dục con em về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của thanh niên. Nhà trường cần đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên, tạo môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện. Xã hội cần tạo môi trường thuận lợi để thanh niên rèn luyện, phát triển, đồng thời có những biện pháp xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật, đạo đức.

Cuối cùng, việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông hiện đại là một giải pháp không thể bỏ qua trong thời đại 4.0. Cần sử dụng mạng xã hội, các nền tảng trực tuyến để truyền tải thông tin, giáo dục lý tưởng cách mạng một cách hiệu quả, phù hợp với đặc điểm của thanh niên hiện nay. Cần xây dựng các sản phẩm truyền thông sáng tạo, hấp dẫn, có tính tương tác cao, giúp thanh niên dễ dàng tiếp cận và tiếp thu những giá trị tốt đẹp của lý tưởng cách mạng.

Kết luận

Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thanh niên là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và lâu dài của toàn Đảng, toàn dân. Để đạt được hiệu quả cao, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, gia đình, nhà trường và xã hội. Đồng thời, cần đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, phù hợp với đặc điểm tâm lý, lứa tuổi của thanh niên trong giai đoạn hiện nay. Đây được xem là một nhiệm vụ khó khăn, nhưng không thể không làm. Với sự quan tâm và nỗ lực của toàn xã hội, chúng ta tin tưởng rằng thế hệ thanh niên Việt Nam sẽ phát huy truyền thống yêu nước, cách mạng, không ngừng học tập, rèn luyện, cống hiến sức trẻ, trí tuệ cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đảng Cộng sản Việt Nam (2008), Văn kiện Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương khoá X, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr.41.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, tr.72

3. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tập 5, tr.216.

4. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tập 15, tr.622.