Contentverzamelaar

null Nông nghiệp thông minh và ứng dụng công nghệ số tại Đồng Tháp

Trang chủ Tin tức - Sự kiện

Nông nghiệp thông minh và ứng dụng công nghệ số tại Đồng Tháp

ThS. Nguyễn Thị Ánh Xuân

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, nông nghiệp không thể đứng ngoài cuộc. Ứng dụng công nghệ số vào nông nghiệp, hay còn gọi là nông nghiệp thông minh, đang dần trở thành xu thế tất yếu. Tại Đồng Tháp – một trong những vựa lúa, cá, và hoa lớn của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, việc ứng dụng công nghệ số vào sản xuất nông nghiệp mang lại tiềm năng lớn. Tuy nhiên, việc triển khai vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức và cần những giải pháp cụ thể để phát huy hiệu quả.

Nội dung

Tỉnh Đồng Tháp nằm trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nơi có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là lúa gạo, hoa màu, cây ăn trái, và nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, mô hình sản xuất tại đây phần lớn vẫn dựa trên các phương pháp truyền thống:

Thứ nhất, sản xuất nông nghiệp dựa vào mùa vụ và kinh nghiệm

Sản xuất nông nghiệp tại Đồng Tháp chủ yếu phụ thuộc vào mùa vụ, thời tiết và kinh nghiệm của người nông dân. Các hoạt động như gieo trồng, tưới tiêu, thu hoạch thường được thực hiện thủ công, dựa trên cảm quan và kinh nghiệm hơn là sử dụng công nghệ hay dữ liệu khoa học.

Hầu hết các hoạt động từ làm đất, gieo hạt, bón phân, tưới nước đến thu hoạch vẫn được thực hiện thủ công, phụ thuộc vào sức lao động của con người và động vật. Máy móc nông nghiệp, nếu có, chỉ xuất hiện ở một số vùng với quy mô nhỏ.

Thứ hai, hệ thống tưới tiêu và quản lý nước thủ công

Nông dân tại Đồng Tháp sử dụng các hệ thống mương, kênh đào để tưới tiêu cho cây trồng. Tuy nhiên, các hệ thống này chưa được điều chỉnh một cách tự động hay khoa học, dẫn đến lãng phí nước hoặc không đủ nước trong những giai đoạn quan trọng của mùa vụ.

Sự thay đổi về thời tiết, hạn hán và xâm nhập mặn trong những năm gần đây khiến việc quản lý nguồn nước trở nên khó khăn hơn, gây ảnh hưởng lớn đến năng suất.

Thứ ba, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản thủ công

Tại Đồng Tháp, nông dân chủ yếu chăn nuôi gia súc, gia cầm ở quy mô hộ gia đình, sử dụng thức ăn tự nhiên, không có quy trình kiểm soát dịch bệnh chặt chẽ. Kỹ thuật chăn nuôi vẫn ở mức cơ bản và dựa vào kinh nghiệm.

Nuôi cá, đặc biệt là cá tra và cá basa, là ngành quan trọng của Đồng Tháp. Tuy nhiên, phần lớn việc nuôi trồng vẫn mang tính thủ công, phụ thuộc vào nguồn nước tự nhiên từ sông Tiền và các ao hồ trong tỉnh, chưa có sự tối ưu về quản lý thức ăn, môi trường nước hay phòng ngừa dịch bệnh.

Thứ tư, quản lý sau thu hoạch thiếu khoa học

Sau khi thu hoạch, nông sản như lúa, trái cây thường được phơi khô ngoài trời hoặc lưu trữ trong kho thô sơ. Việc bảo quản này không đảm bảo được chất lượng lâu dài, dễ gây hư hỏng hoặc giảm giá trị sản phẩm khi bán ra thị trường.

Nông dân thường bán sản phẩm của mình qua thương lái, điều này khiến họ dễ bị ép giá và không có nhiều quyền kiểm soát đối với thị trường tiêu thụ.

Thứ năm, những thách thức trong mô hình truyền thống

Do sử dụng phương pháp sản xuất truyền thống và không có sự ứng dụng công nghệ, năng suất sản xuất của nhiều loại cây trồng và vật nuôi vẫn ở mức thấp so với tiềm năng.

Đồng Tháp là một trong những khu vực chịu tác động mạnh mẽ của biến đổi khí hậu, bao gồm hạn hán và ngập lụt. Điều này khiến việc canh tác truyền thống trở nên không bền vững và ngày càng rủi ro.

Người nông dân thường chỉ tập trung vào sản xuất mà không chú trọng đến các khâu khác trong chuỗi giá trị như chế biến, tiếp thị và phân phối, khiến sản phẩm không đạt giá trị cao khi ra thị trường.

Trong những năm gần đây, tỉnh Đồng Tháp đã có những bước chuyển mình đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp. Tuy nhiên, mức độ ứng dụng này còn nhiều khác biệt giữa các lĩnh vực và khu vực, với một số ngành đạt được kết quả đáng khích lệ, trong khi các ngành khác vẫn còn gặp khó khăn. Để phát triển nông nghiệp thông minh và ứng dụng công nghệ số vào nông nghiệp ở tỉnh Đồng Tháp trong thời gian tới đạt hiệu quả cần tăng cường thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, ứng dụng công nghệ vào trồng trọt

Một số nông hộ và doanh nghiệp nông nghiệp tại Đồng Tháp đã bước đầu ứng dụng công nghệ IoT (Internet of Things) để giám sát điều kiện môi trường, theo dõi nhiệt độ, độ ẩm, độ pH của đất và nước. Các hệ thống tưới tiêu tự động cũng đã được triển khai, giúp tối ưu hóa lượng nước và phân bón sử dụng, nâng cao hiệu quả sản xuất.

Trong một số khu vực, người dân đã chuyển sang sử dụng máy móc hiện đại như máy gặt đập liên hợp, máy phun thuốc tự động, và máy cày bừa, thay thế cho sức lao động thủ công. Điều này giúp giảm sức lao động, tăng năng suất và giảm chi phí.

Đối với các loại rau sạch và trái cây như xoài, sầu riêng, Đồng Tháp đã thử nghiệm và áp dụng công nghệ nhà kính, nhà lưới để kiểm soát môi trường trồng trọt, hạn chế sâu bệnh và giảm thiểu việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

Hai là, ứng dụng công nghệ trong chăn nuôi

Trong lĩnh vực chăn nuôi gia súc, gia cầm, một số nông hộ tại Đồng Tháp đã áp dụng hệ thống chuồng trại thông minh với hệ thống quản lý nhiệt độ, ánh sáng, và cung cấp thức ăn tự động. Điều này giúp nâng cao năng suất và kiểm soát dịch bệnh tốt hơn.

Một số trang trại lớn đã áp dụng công nghệ phân tích thức ăn và phòng bệnh tự động thông qua các phần mềm quản lý hiện đại. Điều này giúp cải thiện chất lượng chăn nuôi và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Ba là, ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng thủy sản

Nuôi cá, đặc biệt là cá tra, cá basa – sản phẩm chủ lực của Đồng Tháp, đã bắt đầu ứng dụng công nghệ như sử dụng máy đo chất lượng nước, hệ thống oxy hóa tự động, và phần mềm quản lý chu trình nuôi. Những cải tiến này giúp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh, kiểm soát môi trường nuôi và tăng năng suất.

Một số hộ nuôi trồng thủy sản tại Đồng Tháp đã lắp đặt hệ thống giám sát chất lượng nước tự động, sử dụng cảm biến để kiểm soát các yếu tố như pH, nhiệt độ, oxy hòa tan, từ đó điều chỉnh chế độ cho ăn và sử dụng thuốc phòng bệnh hợp lý.

Bốn là, ứng dụng công nghệ trong quản lý và tiêu thụ sản phẩm

Một số doanh nghiệp và hợp tác xã đã bắt đầu sử dụng công nghệ blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng nông sản, giúp truy xuất nguồn gốc sản phẩm từ trang trại đến bàn ăn. Điều này giúp nâng cao uy tín sản phẩm và đáp ứng nhu cầu của thị trường, đặc biệt là khi xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Mỹ.

Để tiếp cận thị trường, các doanh nghiệp và nông dân Đồng Tháp đã sử dụng các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội để quảng bá và bán sản phẩm nông sản trực tuyến. Mô hình này giúp giảm phụ thuộc vào thương lái và tăng khả năng tiêu thụ sản phẩm ngay cả trong điều kiện khó khăn như dịch bệnh COVID-19.

Năm là, những thách thức trong ứng dụng công nghệ

Mặc dù một số nơi đã áp dụng công nghệ tiên tiến, nhưng cơ sở hạ tầng số tại Đồng Tháp vẫn chưa đồng bộ. Việc tiếp cận Internet và các công nghệ mới còn gặp khó khăn ở nhiều vùng nông thôn.

Các thiết bị công nghệ hiện đại thường có chi phí đầu tư ban đầu cao, điều này là thách thức lớn đối với các hộ nông dân nuôi trồng quy mô nhỏ, những người thiếu vốn và kiến thức về công nghệ.

Mức độ nhận thức và kỹ năng sử dụng công nghệ của người dân Đồng Tháp vẫn còn hạn chế. Việc đào tạo và hướng dẫn nông dân tiếp cận và ứng dụng công nghệ vẫn là một vấn đề cần được chú trọng hơn.

Mức độ ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp tại Đồng Tháp đã có những bước tiến rõ rệt, với nhiều công nghệ hiện đại được áp dụng trong trồng trọt, chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, sự ứng dụng này vẫn còn hạn chế ở một số vùng và cần sự đầu tư, hỗ trợ mạnh mẽ hơn để có thể phát triển toàn diện. Thông qua việc ứng dụng mô hình nông nghiệp thông minh từ các nước tiên tiến trên thới giới trong ứng dụng công nghệ, nông dân Đồng Tháp có thể nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro và xây dựng một nền nông nghiệp bền vững hơn cần tiếp tục thực hiện một số giải pháp về công nghệ số như sau:

  1. Xây dựng hệ thống tưới tiêu thông minh

Công nghệ tưới nhỏ giọt của Israel có thể giúp Đồng Tháp kiểm soát lượng nước và dinh dưỡng cung cấp cho cây, tối ưu hóa trong quá trình canh tác lúa và các loại cây trồng khác. Đồng Tháp nằm trong vùng đồng bằng sông Cửu Long, nơi chịu ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn. Việc sử dụng hệ thống tưới thông minh không chỉ giảm thiểu lãng phí nước mà còn giúp cây trồng phát triển trong điều kiện thời tiết khó lường. Triển khai hệ thống tưới nhỏ giọt hoặc tưới tự động dựa trên cảm biến, giúp tiết kiệm nước và quản lý dinh dưỡng cho cây trồng một cách hiệu quả.

2) Ứng dụng cảm biến và IoT để quản lý mùa vụ

Các trang trại tại Hà Lan sử dụng cảm biến để theo dõi môi trường canh tác, từ đó điều chỉnh lượng nước, ánh sáng và nhiệt độ, giúp cây trồng đạt năng suất cao nhất. Đồng Tháp có thể học hỏi để nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp trong nhà kính và ngoài trời. Việc theo dõi liên tục các điều kiện tự nhiên sẽ giúp Đồng Tháp tối ưu hóa quá trình canh tác, giảm thiểu rủi ro do thời tiết bất thường và các dịch bệnh. Lắp đặt các thiết bị cảm biến theo dõi độ ẩm đất, nhiệt độ không khí, và điều kiện môi trường thực tế. Các cảm biến này được kết nối với các ứng dụng quản lý dữ liệu qua Internet (IoT), giúp người nông dân đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.

3) Trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong dự báo và quản lý sản xuất

Tại Nhật, AI giúp quản lý cây trồng thông minh bằng cách phân tích dữ liệu từ đất, khí hậu, và tình hình cây trồng. Đồng Tháp có thể áp dụng AI để quản lý mùa vụ tốt hơn, đặc biệt trong bối cảnh thay đổi khí hậu. Đồng Tháp có thể áp dụng AI để dự đoán xu hướng thời tiết, phân tích dữ liệu đất đai và giúp tối ưu hóa quá trình trồng trọt, thu hoạch, từ đó giảm thiểu thiệt hại do thiên tai và bệnh dịch. Sử dụng các hệ thống AI và phân tích dữ liệu lớn để dự đoán nhu cầu thị trường, các nguy cơ về dịch bệnh và tình hình thời tiết. Điều này giúp người nông dân lập kế hoạch mùa vụ, lựa chọn loại cây trồng phù hợp và giảm thiểu rủi ro.

4) Hệ thống máy bay không người lái (Drone)

   Sử dụng máy bay không người lái (drone) để giám sát các cánh đồng, phát hiện sớm sâu bệnh, theo dõi sự phát triển của cây trồng và hỗ trợ việc phun thuốc chính xác từ thực tế các trang trại tại Hà Lan sử dụng drone để giám sát cây trồng và tiết kiệm chi phí nhân công. Tại Đồng Tháp, drone có thể giúp quản lý lúa và các cây trồng khác hiệu quả hơn, đặc biệt là trong giám sát diện tích rộng.

5) Ứng dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc và quản lý chuỗi cung ứng

Công nghệ blockchain được áp dụng tại các quốc gia châu Âu và Mỹ để truy xuất nguồn gốc nông sản, đảm bảo chất lượng và tính minh bạch cho người tiêu dùng. Đồng Tháp có thể áp dụng blockchain để nâng cao tiêu chuẩn xuất khẩu và gia tăng giá trị nông sản. Triển khai công nghệ blockchain vào quản lý chuỗi cung ứng, từ quá trình trồng trọt, thu hoạch đến vận chuyển và tiêu thụ. Blockchain đảm bảo minh bạch, truy xuất nguồn gốc sản phẩm nông nghiệp, giúp người tiêu dùng tin tưởng vào chất lượng sản phẩm.

6) Chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực

Nhật Bản và Hà Lan đều rất chú trọng đào tạo nông dân về cách sử dụng công nghệ. Đồng Tháp cần thúc đẩy hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp để triển khai các chương trình đào tạo và chuyển giao công nghệ.  Đào tạo nguồn nhân lực là điều kiện tiên quyết để thực hiện thành công các giải pháp công nghệ. Tỉnh cần xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu về kỹ năng sử dụng công nghệ cho nông dân, bao gồm việc sử dụng các thiết bị thông minh, phần mềm quản lý sản xuất và các công nghệ tiên tiến khác.

Kết luận

Nông nghiệp thông minh và ứng dụng công nghệ số tại Đồng Tháp đang mở ra những cơ hội mới để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro và tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp. Tuy nhiên, để thực hiện được điều này, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan, từ chính quyền địa phương, doanh nghiệp đến người nông dân. Việc ứng dụng công nghệ số không chỉ giúp tăng năng suất mà còn tạo ra một nền nông nghiệp bền vững, thích ứng tốt với biến đổi khí hậu và đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Anh

  1. Food and Agriculture Organization of the United Nations (2021). Digital Agriculture: The Future of Farming. FAO. Truy cập từ: https://www.fao.org
  2. Ministry of Agriculture Israel (2020). Drip Irrigation Technology: A Case Study of Israel's Agricultural Innovation. Israel Government Publication.
  3. World Bank (2020). Transforming Agriculture through Digital Technologies. World Bank Report. Truy cập từ: https://www.worldbank.org

Tiếng Việt

  1. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. (2021). Báo cáo tổng kết chương trình ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp. Hà Nội: NXB Chính trị Quốc gia.
  2. Bộ Khoa học và Công nghệ (2022). Ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp thông minh tại Việt Nam. Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Hà Nội.
  3. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (2023). Phát triển nông nghiệp thông minh trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 tại Việt Nam. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Số 4, trang 24-30.
  4. Bộ Nông nghiệp và Thủy sản Hà Lan (2019). Innovative Farming: The Role of Technology in Dutch Agriculture. Netherlands Ministry of Agriculture, The Hague.
  5. Đồng Tháp Online. (2023). Phát triển nông nghiệp thông minh ở Đồng Tháp: Thực trạng và thách thức. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2024, từ https://dongthap.gov.vn
  6. Đồng Tháp Online. (2023). Thúc đẩy ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp tại Đồng Tháp: Thành tựu và thách thức. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2024, từ https://dongthap.gov.vn
  7. Nguyễn Văn An, Trần Thị Bình (2023). Tác động của công nghệ AI và IoT đến phát triển nông nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long. Hội thảo Khoa học về Nông nghiệp Thông minh, Đại học Cần Thơ.
  8. Nguyễn Văn Hùng. (2022). Ứng dụng công nghệ 4.0 trong nông nghiệp tại Đồng bằng sông Cửu Long. Tạp chí Nông nghiệp Việt Nam, 15(3), 45-50.
  9. Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Đồng Tháp. (2023). Báo cáo về tình hình ứng dụng công nghệ vào nông nghiệp tại tỉnh Đồng Tháp. Đồng Tháp: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.
  10. Tạp chí Nông nghiệp Công nghệ cao. (2022). Ứng dụng công nghệ số trong sản xuất nông nghiệp – Tiềm năng và thực tiễn. Tạp chí Nông nghiệp Công nghệ cao, số 5, trang 34-40.
  11. Tạp chí Nông nghiệp Công nghệ cao. (2023). Công nghệ IoT và Big Data trong nông nghiệp: Tiềm năng ứng dụng tại Việt Nam. Tạp chí Nông nghiệp Công nghệ cao, 8(5), 12-18.
  12. Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Tháp (2022). Kế hoạch phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao giai đoạn 2022-2025. UBND Tỉnh Đồng Tháp, Đồng Tháp.